บัณฑิตเป็นผู้ฝึกตนดีแล้วจึงฝึกผู้อื่น

รายละเอียด
๏ เลวมาอย่าเลวไป ดีมาอย่าปิดไว้ ๏
สุทนฺโต วต ทเมถ ฯ
บัณฑิตเป็นผู้ฝึกตนดีแล้วจึงฝึกผู้อื่น ฯ
(พุทฺธ) ขุ. ธ. ๒๕/๓๖
ตน หมายถึง ร่างกายกับจิตใจ การฝึกตนก็คือการฝึกกายวาจาและใจให้มีความรู้ความสามารถ และให้มีคุณธรรมความดีมีความสุจริตทางกายวาจาและใจ มีความอดทนข่มอารมณ์ความอยากที่คอยดึงดูดจิตใจให้ใฝ่ต่ำ และหมั่นฝึกฝนอบรมอยู่เป็นประจำอย่างสม่ำเสมอจนความดีนั้นติดกายวาจาและใจ สามารถแก้ไขนิสัยไม่ดี สร้างนิสัยที่ดีให้เกิดมีในตน จนสามารถ อ่านตัวออก บอกตัวได้ และใช้ตัวเป็น
เมื่อตนของตนอบรมดีแล้ว คือรู้วิธีการและขั้นตอนในการอบรมตนดีแล้ว จึงค่อยนำไปฝึกสอนอบรมผู้อื่นต่อไป ถ้าตนของตนยังไม่เคยฝึกตนมาก่อน จะทำให้ขาดความรู้ความเข้าใจในการฝึกอบรม เมื่อไปฝึกคนอื่น ก็อาจจะพากันไปนอกลู่นอกทาง เหมือนคนตาบอดจูงคนตาบอด หรืออาจจะต้องใช้เวลานานในการฝึกฝน เพราะมัวแต่ลองผิดลองถูก หรือคนอื่นอาจจะไม่เชื่อถือ ด้วยเหตุนี้ บัณฑิตมีพระพุทธเจ้าเป็นต้นจึงต้องฝึกตนเองให้ได้ดีเสียก่อน จึงสอนอบรมคนอื่น จึงทรงพระพุทธคุณว่า อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ เป็นสารถีฝึกคนผู้ควรฝึก ไม่มีใครยิ่งไปกว่า คือ ทรงเป็นผู้ฝึกคนได้ดีเยี่ยม ไม่มีผู้ใดเทียมเท่า
มีคติสังคมในทางไม่ดีว่า เลวมาเลวไป ดีมาปิดไว้ ซึ่งมีความหมายว่า คนเรามีกิเลสครอบงำจิตใจ แต่ยังฝืนทำดีได้เพราะมีหิริโอตตัปปะ เกรงกลัวคำตำหนิจากสังคม แต่ไม่ได้เกรงกลัวบาปกรรม แต่เมื่อมีใครเริ่มต้นทำไม่ดีคือทำเลว คนอื่น ๆ ก็พร้อมที่ทำเลวเลียนแบบตาม เช่นเขาห้ามดื่มสุรา แต่เมื่อมีใครไปดื่มเข้า คนทั้งหมดจะมองดูเพื่อเอาเป็นตัวอย่าง ถือว่าคนนั้นยังทำได้ เราก็ต้องทำได้ นี้เรียกว่า เลวมาเลวไป กล่าวคือมีคนเลวเป็นเชื้อเข้าสักคน คนอื่น ๆ ก็จะมีแนวโน้มไปในทางเลวเช่นกัน คติสังคมตรงนี้ จะต้องรีบแก้ไขความเห็นผิด อย่าปล่อยทิ้งไว้ และต้องรีบสร้างตัวอย่างที่ดีให้สังคมได้ยึดถือเป็นต้นแบบที่ดี
ส่วนข้อที่ว่า ดีมาปิดไว้ หมายความว่า คนในสังคมมักมีนิสัยขี้อิจฉาริษยา จะไม่นิยมชมชอบเห็นใครดีกว่าตน หรือไม่อยากได้ยินคำว่า คนนั้นดีอย่างนี้ คนนี้ดีอย่างนั้น ถึงจะรู้ว่าเขาผู้นั้นเป็นคนดีจริง แต่จะปกปิดคำชมของตน คือจะปิดบังไว้ ไม่มีการส่งเสริมคนดี หรือบางทีอาจหาวิธีการทำลายคนดี ให้เขาหมดคุณค่าความเป็นคนดี ซึ่งจะทำให้คนดีหมดกำลังใจ และไม่มีใครอยากทำดีตาม เกรงกลัวการทำความดี เพราะอาจมีภัยมาถึงตนได้ ที่ตนทำดีแล้วไม่ได้ดี เป็นต้น
เพราะฉะนั้น บุคคลทุกสังคมจะต้องมีการฝึกหัดดัดนิสัยตนให้เป็นคนดี และที่เป็นคนดีแล้วก็จะต้องช่วยเหลือฝึกฝนผู้อื่นให้เขาได้เป็นคนดี พร้อมกับส่งเสริมคนดีให้มีกำลังใจทำดีต่อไป ขอให้คิดว่า
๑. จงฝึกตนก่อน แล้วจึงย้อนฝึกเขา รู้แก้กิเลสในใจเรา จึงช่วยเขาแก้ไขไม่หลงตน
๒. เลวมาอย่าเลวไป ดีมาอย่าปิดไว้ เลวมาช่วยแก้ไข ดีมาช่วยสรรเสริญ
 

ผู้แต่ง

โดย : วัดจำปา

ที่อยู่ : ต.บ้านโข้ง อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี

จำนวนเข้าดู : 28

ปรับปรุงล่าสุด : 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2566 21:44:14

ข้อมูลเมื่อ : 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2566 21:44:14